zondag 8 december 2013

Filmpje afl. 17, 'Van snoepduik tot twijfelaar'


Spieren spannen zich
de staart draait omhoog en
overtollige ballast wordt afgeworpen
nog eenmaal wordt de linkerpoot geheven:


LIFT-OFF!




Opvliegers dus, daar gaat het hier over. Een onderwerp dat tot nu toe in de wetenschap vrijwel volkomen onbelicht bleef, maar dat gaat nu veranderen!

Om tijd te besparen begint het filmpje al gelijk met de eerste groep: de 'afvliegers'. Het vrouwtje, links doet hier de 'afglijvariatie', het mannetje bedrijft de 'afwaaier'. Dit ter vergelijking beide op hetzelfde bolletje.


afb. 1, de snoepduik

Na de aankondiging belanden wij dan bij de 'snoepduikers', alweer de tweede groep.
De 'snoepduiker', dat wil zeggen: verticaal of diagonaal benedenwaarts, pijlsnel en doelmatig.
Het kerkgebouw beschikt, anders dan de moderne rotsen in het 'Wijnhavenkwartier', over een uitgebreid systeem van hooggelegen waterlopen (dakgoten), alwaar de prooivogels zich veilig wanen. Een vergissing, het gevaar komt hier namelijk van boven. De vogels vormen met name in de vochtige spelonken aan weerszijden van het gebouw een makkelijke prooi. (zie afb. 2)

afb. 2, de kerk vanuit het noordwesten

Na een licht komisch intermezzo komen we dan bij de derde groep van opvliegers, die van de horizontaal en opwaarts gerichte achtervolgingsvlucht.
De meest bekende vorm, de 'dramatische', heeft al heel wat tekeningen, schilderijen, beeldhouwwerken en wat al niet veroorzaakt. Daarnaast zien wij de 'spannende vorm', waaronder de 'linkse directe' en de 'nat-knikkende' om maar eens wat te noemen.
Een aparte plaats wordt ingenomen door de 'twijfelaar'. Nu bieden de bolletjes nauwelijks ruimte voor enige twijfel, vanwege die vermaledijde 'stang van ongemak', de bliksemafleider, dus doen ze het op het kruis. Vandaar: 'de twijfelaars van het kruis'.

Overigens moge uit de illustraties blijken dat ik niet, zoals veel mensen denken, heel erg hoog woon, maar juist heel erg laag. Om aan te sluiten bij de actualiteit, om precies te zijn, op 2.62 meter boven N.A.P., de camera's nog een meter droger. Hoe dat allemaal werkt en nog veel meer: de volgende keer.

afb. 3, de kerk en aanliggende gebouwen

dinsdag 22 oktober 2013

Hr. UA van Velsen-Noord , hij van X8

JA was het,  althans dat hoopte ik, denkend aan de berg aan woordspelingen die dat zou hebben opgeleverd! Maar ja, het was geen JA, zelfs geen OA, het is UA ,mannetje-2, en daar moet ik het voorlopig mee doen.
UA werd als zodanig geringd op 4 mei 2010, op of aan de gashouder van 'TaTa Steel', Hoogovens.  Hij was toen 24 dagen oud.

Hr. UA van Velsen-Noord, mannetje-2


Er is wel iets bijzonders met UA: hij blijkt uit dezelfde kast afkomstig te zijn als Z3, het mannetje-Rijswijk, ter plaatse Anton genaamd.
Dan is nog wel de vraag of ze dezelfde ouders hebben en dat kon Tjalling Kampstra, de ringer van UA bevestigen: hij weet het voor 90% zeker. Een en al gezelligheid dus hier in de buurt: een vliegende B.V.!

oud en nieuw

maandag 16 september 2013

Het Leyenburg-avontuur, ofwel het eerste geslaagde broedgeval

Het begin

Er zit een paartje parende Slechtvalken op de Zusterflat van het Hagaziekenhuis, Leyenburg.

Dat is de inhoud van de melding van 28 maart op waarneming.nl, met foto. Een paar vogelaars beginnen diezelfde dag een onderzoek en maken contact met het ziekenhuis. Op de galerij, tiende etage wordt iets aangetroffen wat een nest zou kunnen zijn, bij nader inzien blijkt dat toch niet het geval. Het is al laat in het seizoen (statistisch gezien) en men besluit daarom geen verdere acties te ondernemen. Op 3 april wordt "het embargo" opgeheven en de gegevens worden gepubliceerd.


Het broedgeval

Uit de informatie op de site van Wim van Yperen blijkt dat het om een woonflat te gaan, de Zusterflat, die grotendeels verlaten is. De onderste drie etages zijn nog in gebruik, daarboven wonen nu stadsduiven en veel ook. De valken hebben dus genoeg te eten, nu het broeden nog. Het is inderdaad al laat in het seizoen, maar er wordt nog gepaard.

Ik stuur een E-mail naar Wim, met het advies om alsnog broedgelegenheid aan te brengen: 'zolang ze paren is er hoop'. We besluiten een bak te plaatsen, met gaten in de bodem voor de afvoer van inwaaiende regen, een handdoek en een laag zand er over, dan grind voor het kuiltje, om de eieren warm te kunnen houden. Ter plaatse, op de tiende etage zetten we er nog een stoel overheen, als bescherming tegen de zon.
We, dat zijn: Wim van Yperen, Arno Izaaks, Jethro Bierens en ondergetekende.

Twee dagen later, op zondag 14 april belt Wim: het vrouwtje vertoonde bijzonder gedrag. Uit zijn beschrijving maak ik op dat zij haar eerste ei heeft gelegd. Dit wordt de volgende dag bevestigd, Jethro maakt er een foto van en merkt op dat ze geen gebruik hebben gemaakt van zijn voorgevormde  kuiltje. Maar ja, zo gaat dat ook niet in 'valkenkringen'.
Er volgen nog twee eieren en vanaf 19 mei komen ze uit.
Op 12 juni worden de jongen geringd, een bijzondere gebeurtenis. Het blijken drie gezonde vrouwtjes: 'De Drie Gezusters van de Zusterflat'.
Op 28 juni verschijnen ze voor het eerst op de balkonrand en weer later beginnen de oefeningen. Het evenement trekt nogal wat publiek en ook RTV West is aanwezig. (zie de documentaire)

De jongen zijn nu inmiddels uitgevlogen, ze werden na eind juli weinig meer gezien, zo meldde Rinse van der Vliet op 4 september op waarnemingen.nl. De ouders blijven wel in de buurt.

Het eerste geslaagde broedgeval in Den Haag dus, op het nippertje gelukt, waar heel wat mensen van hebben kunnen genieten.

De Drie Gezusters
                                                              

Gedurende de hele broedperiode vonden er verstoringen van de broedplek plaats, dit alles ondanks de vele inspanningen van de contactpersoon van het ziekenhuis, Jethro Bierens, om de plek te beschermen. Dat het allemaal toch goed is gegaan, kan toeval zijn. Ook is het mogelijk dat de vogels veel minder storingsgevoelig zijn dan wij geneigd zijn te denken. Na het ringen vonden er nog twee verstoringen plaats, een keer op 14 juni, vijf minuten en op 15 juni maar liefst een half uur. Alleen Joost kan weten wat hier is gebeurd (voorlopig).


Het is de bedoeling dat er een definitieve broedkast wordt geplaatst op het hoofdgebouw, een veiliger plek. Het is zeer te hopen dat de vogels daar ook voor kiezen. In 2015 wordt de Zusterflat afgebroken.

Aan dit project werkten verder nog mee: John van der Graaf en de al genoemde Rinse van der Vliet. Verder waren er wat ziekenhuismedewerkers die een oogje in het zeil hielden. Dank daarvoor.



zondag 11 augustus 2013

Filmpje afl. 16, "Prettige momenten", mannetje-1








Het gaat hier over ritme en gewoontes. De vogel is aan het ruien, wat aanmerkelijk laat is en wel voorkomt bij oudere vogels. Hij moet minstens zeven of acht jaar zijn geweest, dus al over de helft: een slechtvalk wordt in de natuur hoogstens 15 jaar, bij uitzondering 17. In 'prettige' gevangenschap wordt een slechtvalk wel 25!

Deel twee heet 'gotisch genoegen'. Dit verwijst naar de (neo)gotische boogvorm op de linker achtergrond, die is geïnspireerd op de valk, waarmee dit eigenlijk ook een verdeeld beeld vormt. Architect Cuypers heeft toentertijd (in 1875) ook nog gezorgd voor een handzaam zitje, een soort apenrotsje, waarvan zodra de steigers weg waren de valken vast en zeker direct gebruik zullen hebben gemaakt. In een bericht in 'Het Vaderland' van 1941 wordt door de redacteur nog melding gemaakt van de vaste overwinteraar op de H. Jacobuskerk, toen nog met 91 meter de hoogste toren in Den Haag. Hij hoefde daar niet ver voor te lopen, het gebouw van de krant bevond zich op zo'n 70 meter afstand. Eind jaren veertig werd de DDT ingevoerd, dus dat feestje zal niet lang meer hebben geduurd.

Het derde deel, de vlieg, is een meer bewogen inleiding tot de jachtmomenten in het laatste deel.


Deze buitengewoon fotogenieke vogel was  half maart plotseling verdwenen. Zijn plaats werd stilzwijgend overgenomen door een veel jonger mannetje -2, zo blijkt uit de waarnemingen van Guido Aijkens en Herman van der Meer. Weliswaar vonden er later  schermutselingen plaats, maar het lijkt niet erg waarschijnlijk dat  mannetje -1 daar nog bij betrokken was.



woensdag 17 juli 2013

De Drie Gezusters (van de Z-Flat) en de Documentaire

IJsvrij, dat moet het zijn geweest gisterenmiddag, even geen training. Het kan ook zijn dat dit wel degelijk deel uitmaakt van de opleiding: zolang mogelijk helemaal niets doen, steeds weer proberen.

Een vrouwtje heeft nodig/eet zo'n 140-150 gram vlees per dag, wat overeenkomt met iets meer dan een halve duif (het belangrijkste voedsel). Nu, daar deze niet in die hoedanigheid rondvliegen, heeft ze dus in theorie heel wat tijd over, bijna zes maanden per jaar! Er zijn natuurlijk variaties op het thema: pakt ze een Wilde Eend, dan is het zomaar vijf dagen uitslapen. Pakt ze een Goudplevier, dan is het morgen weer vroeg op.


mannetje 'op actief'



Anders (bruggetje) was het een week geleden wel, toen Erik Kooyman aan het filmen was, een en al bedrijvigheid en gevleugel! Hij kon wel wat close-up beelden gebruiken, die heb ik voor hem geselecteerd en opnieuw bewerkt. De meeste beelden zijn bekend, ze komen voor in de al gepubliceerde filmpjes. Zie het lijstje hieronder.

In de documentaire wordt bij herhaling door voorbijgangers gesproken over een toekomstige broedvoorziening -kast- op het hoofdgebouw, vanwege het slopen van de Zusterflat. Het is echter helemaal niet zeker, geen wet van inslag van Perzen, Meden en noem maar op dat de valken daarmee akkoord gaan. Met het slopen van de Zusterflat verdwijnt immers ook het belangrijkste voedsel, een van de twee redenen waarom ze daar zitten. Aan die andere voorwaarde wordt ook niet voldaan: het ziekenhuis is bevolkt, niet (gedeeltelijk) leeg, zelfs niet in het weekend. Hebben we het nog niet over de langdurige drukte die ontstaat door het slopen van de flat -dat gaat vast niet met een grote boem! - en daarna de bouwactiviteiten.


De documentaire: 'De drie Zusters van het valkennest', klik hier


De filmpjes: afl. 11.'baltsen op het bolletje' , afl. 10.'een kwestie van goed kauwen' , afl. 15. 'zomerse beelden' , en afl. 13. 'niet poetsen maar jagen'


En, oh ja het was B mineur, het vrouwtje tenminste.


donderdag 13 juni 2013

Ondertussen bij de buren

Gisteravond werden onder  grote belangstelling de drie jongen  op de Zusterflat, Leyenburg geringd.

Het bleken drie vrouwtjes, dus zeg maar 'de drie visbakwijfjes'.
Martin Mollet en Joost van Wingerden (WSN) waren de uitvoerenden ter plaatse en Erik Kooyman van TV-West bracht het allemaal in -bewegend- beeld. Nu volgt binnenkort de laatste en moeilijkste fase van dit wonderbaarlijk broedsel: het uitvliegen van de jongen. We hebben alle mogelijke voorzorgsmaatregelen getroffen, dus nu maar zien.

een van de drie


De 'Parkstraatvalken' waren op 24 mei klaar met hun tweede broedpoging op 'Justitie' en zijn nu traditiegetrouw bezig met het ruimen van de meeuwenkolonies hier in de buurt: een vers meeuwtje net uit de schil blijft  tenslotte een delicatesse.

het nieuwe mannetje


maandag 20 mei 2013

De eerste Haagse Slechtvalk

Vanmorgen stapte voor het eerst in Den Haag, een Slechtvalk uit het ei. Dat alles in een afgekeurde bak van de visafslag, maar wel op echt nieuw vijvergrind!



woensdag 17 april 2013

X8=5 en een terugblik




Het is omstreeks 17 april 2008, Hemwegcentrale Amsterdam.
Vrouwtje X8 stapt eigenhandig uit het ei, de wijde wereld trekt: Den Haag.

Den Haag 2008
Er is hier qua Slechtvalken eigenlijk nog niet veel te beleven, afgezien dan van de vaste wintergast, het vrouwtje op het Ministerie van V.R.O.M., met een seizoenkaart vanaf 2006/7.


2009
Voor de afwisseling even geen overwinteraar, maar wel de eerste voorzichtige "overzomering" van één, mogelijk twee valken.
Een vrouwtje in jeugdkleed (X8) vertoont zich vanaf augustus regelmatig, bruin te zijn in de schemering,  op de toren, ze heeft een slaapplaats vlakbij.


2010
De overwinteraar, inmiddels Vrompie (e.d.) genaamd is weer terug geweest. Er komen nog één of twee "overzomeraars" bij, waarvan één, Het mannetje.
De meeuwenkolonie vlak naast de kerk is de grote valkentrekker, een zilvermeeuwtje vers uit het ei is tenslotte niet te versmaden.
In Rijswijk doet een paar, afkomstig uit Leidschendam, een broedpoging op de klokkentoren: helaas.



vrouwtje X8


2011
Op 3 februari krijgt de vaste overwinteraar het aan de stok met Het mannetje.  Het eerste territorium komt zo langzamerhand tot stand: "X8 en Het mannetje", het paartje van het centrum.
Het paar op het Vredespaleis blijkt tot ieders teleurstelling uiteindelijk een stel overwinteraars te zijn.
De nieuwe broedbak in Rijswijk bewijst zijn diensten : het is het eerste succesvolle broedgeval in de regio.


2012
Het aantal waarnemingen in het zomerhalfjaar neemt nu toe. X8 en Het mannetje doen hun eerste broedpogingen op "Justitie", zonder resultaat. De broedbak op het Vredespaleis blijft helaas ongebruikt.
Op 30 november wordt hier in de torenspits een tweede bak geplaatst en in Den Haag-zuidwest wordt een tweede paar gesignaleerd.

X8 (onder) en Het mannetje, november 2011



2013
Het is weer 'Justitie' waar X8 gaat zitten, er volgt een mannetjeswissel. De tweede broedpoging is op dit moment gaande.
Het paar in zuidwest wordt ontdekt op het HaGaZiekenhuis, aan de Leyweg. Ze zijn daar lekker voorjaarsmatig bezig en broeden op beton is zoals we weten geen optie.
We hebben haast. En dus, naar een ontwerp van Wim van Yperen  brengen we op vrijdag 12 april een 'snelle' broedbak aan. Zondag is er het eerste ei, van die dingen.

donderdag 4 april 2013

De "drie dagen na Pasen" update

Het mag hier dan slechtvalkmatig gezien pet zijn, elders in de stad is het een bedrijvigheid vanjewelste.
X8 heeft met haar nieuwe vriendje de eerste broedpoging er al weer opzitten! Dat begon op 17/18 maart en eindigde op 28/29 maart. Ze zitten
nu op een andere plek op "Justitie" uit de oostenwind, dus straks in de zuidwestenwind, kijken wat dat wordt.

Het oorspronkelijke mannetje lijkt definitief te zijn vervangen, zo blijkt uit de bevindingen van de vaste waarnemer ter plekke, Herman van der Meer en de af en toe waarnemer Guido Aijkens.
Opvallend is wel, dat het conflict niet op 13 of 14 maart begon, de dagen dat laatstgenoemde het nieuwe mannetje fotografeerde, maar pas op 15 maart.

het inmiddels mannetje-1
                                      

Het paar dat sinds voorjaar/zomer 2012 in Den Haag-zuidwest rondvliegt is bezig met haar eerste broedpoging.





maandag 18 maart 2013

Valken domineren luchtruim bij kerk



Zo luidt de titel van het bericht dat onlangs, 14 maart 2013, in De Telegraaf verscheen.

Deze prettige mix van niet al te exacte gegevens kwam tot stand door een interview met Joost Happel, medewerker van de kerk en ondergetekende.

Een kleine correctie: het paar heeft nog slechts één maal gebroed, vorig jaar op het toen nog niet verlaten "Justitie". En dat ging dus mis.

Dit jaar is het paar nog fanatieker bezig met baltsen en paren, opnieuw in die omgeving. Bovendien wordt er sinds 14 maart een indringer-mannetje waargenomen, spannend dus! Wordt vervolgt.

Voor het artikel (de webversie) zie hier

donderdag 28 februari 2013

Filmpje afl. 14, "en zij is de baas", 16 oktober 2012

Zoals bekend, is bij Slechtvalken het vrouwtje dominant, de mate van overwicht kan per paar verschillen.
In dit filmpje, gemaakt op 16 oktober 2012, wordt haar zeggenschap op de proef gesteld: het mannetje "eist"  zijn deel op, althans daar lijkt het op.
Dat gaat uiteindelijk wel lukken, al moet hij het dan wel doen met het overige edele kluifwerk.
Door de harde wind en bijbehorend lawaai is het gedrag van het mannetje wat moeilijk te analyseren.
Om die reden heb ik het belangrijkste gedeelte ongeknipt gelaten en het originele geluid behouden, wat verder onderzoek mogelijk maakt.

De titel is een variatie op het "iene miene mutte" eerder hier door Wim van Yperen gebruikt. Het vrouwtje in de intro heb ik gefilmd op 17 september 2012, ze was toen nog volop in de rui.
Het mannetje was op 15 februari jl. zo vriendelijk om op diezelfde plek te gaan zitten. Het rood op de buik is vermoedelijk het gevolg van een onvrijwillig sterfgeval kort daarvoor in zijn directe omgeving.

donderdag 14 februari 2013

Filmpje afl. 13, " niet poetsen maar jagen", 14 februari 2013

Dit is een vliegensvlugge samenvatting van de periode 11 januari tot 9 februari 2013.


vrijdag 11 januari 2013

Filmpje afl. 12, "baltsen en hommeles", 6 januari 2013

Terwijl ze daarboven weer vreselijk hun best aan 't doen zijn, komt er nota bene een ander aanvliegen, op weg naar het Vredespaleis of zo iets! Maar dat kan natuurlijk zomaar niet, dus X8 er achteraan en het mannetje piept er nog maar eens flink op los! Na het even gezellig samen zijn, neemt het vrouwtje een bad, waarna er een lange  droogsessie volgt van wel twee uur, wat ik heb teruggebracht tot een dikke vijf minuten.